Εφευρέθηκε το 1901 από τον Ιάπωνα Σατόρι Κάτο (Satori Kato), επιστήμονα που δούλευε στο Σικάγο των ΗΠΑ. Την 1η Απριλίου 1938 ο στιγμιαίος καφές παρουσιάστηκε στο εμπόριο από την ελβετική εταιρία Νεστλέ (Nestlé) με το εμπορικό όνομα Nescafé, παράγωγο των λέξεων Nestlé και Café. Από τότε ο στιγμιαίος καφές εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο με δύο ποικιλίες, τον “κανονικό” και τον “χωρίς καφεΐνη” (ντεκαφεϊνέ). Το 1965 επιτεύχθηκε και μια νέα μέθοδος παρασκευής της σκόνης στιγμιαίου καφέ, το “ψυχρό στέγνωμα” (lyophilisation) η οποία συνετέλεσε στην βελτίωση της ποιότητας. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ο στιγμιαίος καφές εμφανίστηκε και με ποικιλία διάφορων γεύσεων (περίπου 100 σε όλο τον κόσμο) ανάλογα με τις προτιμήσεις των κατοίκων κάθε χώρας, οι οποίες δημιουργούνται με την ανάμειξη διάφορων ποικιλιών καφέ και διαφορετικού χρόνου καβουρδίσματος.

Η διάδοση του στιγμιαίου καφέ οφείλεται κυρίως στο πλεονέκτημα της απλότητας με την οποία μπορεί να παρασκευαστεί από τον καταναλωτή σε σχέση με τους άλλους τύπους καφέ καθώς και η μεγάλη διάρκεια ζωής του. Επίσης ο μειωμένος όγκος και το μικρότερο βάρος του προϊόντος κατά τη μεταφορά σε σχέση με τον ακατέργαστο καφέ (ολόκληροι κόκκοι καφέ ή κομμένοι) διευκολύνει σημαντικά τη διάδοση του. Ο στιγμιαίος καφές πωλείται σε σκόνη ή κόκκους αεροστεγώς συσκευασμένος σε γυάλινα βαζάκια, μεταλλικά κουτιά ή φακελάκια, με τις οδηγίες παρασκευής συνήθως τυπωμένες στη συσκευασία. Η σκόνη ή οι κόκκοι προτιμήθηκαν από τους παραγωγούς και τους καταναλωτές για την ευκολία με την οποία διαλύονται στο ζεστό νερό και για το έλεγχο που επιτυγχάνεται στην ποσότητα που θα χρησιμοποιηθεί.